Làm Gì Khi Cây Thiếu Vi Lượng?

Trong canh tác cây ăn trái, ngoài các nguyên tố đa lượng như N – P – K, cây còn cần một nhóm dinh dưỡng khác với hàm lượng rất nhỏ nhưng cực kỳ quan trọng: vi lượng. Khi cây thiếu vi lượng, các quá trình sinh lý sẽ bị rối loạn, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng, năng suất và chất lượng trái.

1. Vi lượng là gì? Vì sao cây ăn trái dễ bị thiếu?

Vi lượng là nhóm nguyên tố mà cây chỉ cần với lượng nhỏ (ppm), nhưng giữ vai trò không thể thay thế trong quá trình:

• Tổng hợp diệp lục, enzyme
• Phân chia tế bào, ra hoa, đậu trái
• Tăng sức đề kháng, chống rối loạn sinh lý

Các vi lượng quan trọng nhất bao gồm:

• Sắt (Fe)
• Kẽm (Zn)
• Bo (B)
• Mangan (Mn)
• Đồng (Cu)
• Molypden (Mo)

Trong môi trường canh tác lâu năm, đất bị chai cứng, pH không phù hợp hoặc bón phân mất cân đối, cây rất dễ bị thiếu các vi lượng trên.

2. Dấu hiệu nhận biết cây thiếu vi lượng

Thiếu Sắt (Fe)

• Lá non vàng, gân lá vẫn xanh → hiện tượng vàng lá gân xanh
• Xuất hiện chủ yếu ở lá ngọn, đọt non
• Gặp phổ biến trên cây có múi, sầu riêng, nhãn

Thiếu Kẽm (Zn)

• Lá nhỏ, biến dạng, cụp lại như muỗng
• Chồi kém phát triển, ra hoa kém
• Trái nhỏ, méo mó, dễ rụng

Thiếu Bo (B)

• Lá non xoăn, biến dạng, dễ rụng
• Trái dễ bị nứt, lệch múi, lép cơm (ở sầu riêng, chôm chôm)
• Hoa rụng sớm, giảm tỷ lệ đậu trái

Thiếu Mangan (Mn)

• Lá vàng ở vùng giữa, gân vẫn xanh
• Cây yếu, chậm phát triển

Thiếu Đồng (Cu)

• Lá vàng nhạt toàn bộ, dễ bị héo
• Cành mềm, dễ gãy

Thiếu Molypden (Mo)

• Lá vàng, mép cháy nhẹ, cây khó hấp thu đạm
• Ít gặp, nhưng ảnh hưởng mạnh trên rau màu và cây đậu

3. Nguyên nhân gây ra tình trạng cây thiếu vi lượng

• Đất có pH quá cao (kiềm) hoặc quá thấp (chua) → vi lượng bị cố định, cây không hấp thu được.
• Lạm dụng phân NPK đơn chất, bỏ quên vi lượng
• Môi trường canh tác nghèo hữu cơ, đất chai
• Không bổ sung phân vi sinh, hữu cơ cải tạo đất
• Tưới tiêu không hợp lý, rửa trôi vi lượng

4. Giải pháp xử lý khi cây ăn trái bị thiếu vi lượng

✅ Bổ sung vi lượng đúng dạng – dễ hấp thu

• Dạng chelate (EDTA, DTPA, EDDHA): giúp ổn định trong đất, hấp thu nhanh, hiệu quả cao.
• Dạng hữu cơ tự nhiên (tảo biển, amino axit): vừa bổ sung vi lượng, vừa tăng đề kháng cho cây.

✅ Bón qua lá để xử lý nhanh

• Phun qua lá giúp cây hấp thu vi lượng nhanh hơn, đặc biệt khi rễ đang yếu.
• Ưu tiên phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, định kỳ 7–10 ngày/lần.

✅ Cải tạo đất để lâu dài

• Bổ sung phân hữu cơ hoai mục, vi sinh cải tạo đất
• Sử dụng vôi Dolomite hoặc chế phẩm điều chỉnh pH nếu đất quá chua/kiềm
• Luân canh – phủ gốc – giảm sử dụng phân hóa học đơn lẻ

✅ Phòng ngừa hơn là chữa

• Dùng vi lượng tổng hợp dạng chelate định kỳ 1–2 lần/tháng
• Ưu tiên phối hợp NPK + hữu cơ + vi lượng trong các giai đoạn quan trọng:
  Ra hoa – Nuôi trái – Sau thu hoạch

5. Lưu ý chọn sản phẩm vi lượng hiệu quả

Khi cây thiếu vi lượng, hiệu quả phục hồi phụ thuộc vào chất lượng sản phẩm sử dụng.

Nên chọn sản phẩm:

• Có nguồn gốc rõ ràng (Ý, Bỉ, Tây Ban Nha…)
• Có đầy đủ Fe – Zn – Mn – B – Cu – Mo
• Ở dạng chelate hoặc tảo biển + amino axit

Không nên chọn sản phẩm giá rẻ dạng muối sunfat hoặc oxit dễ kết tủa, hấp thu kém.